جهانی شدن صنعت نساجی، تجارت جهانی منسوجات و الیاف از اهمیت خاصی برخوردار شده است؛ 

 

  با این حال امروز صنعت نساجی و پوشاک در ایران به عنوان صنعتی قدیمی، کهن و اشتغال زا با مشکلات و معضلات فراوانی دست‌ و پنجه نرم می‌کند.

با درنظر گرفتن مقدار تولید پوشاک و میزان مصرف سالانه در کشور می‌توان ادعا کرد که ظرفیت تولید داخل می‌تواند بیش از 80 درصد از نیاز پوشاک کشور را تامین کند، مشروط بر اینکه تولیدی‌های پوشاک کشور حداقل 70 درصد از ظرفیت اسمی خود را تولید کنند. به گفته کارشناسان صنعت نساجی، این امر امکان‌پذیر است؛ در صورتی که تولیدکننده ایرانی موانعی بر سر راه خود نبیند و بدون هیچ دغدغه‌ای فقط به امر تولید بپردازد. با توجه به جایگاه ویژه صنایع نساجی و پوشاک در ایران، توجه بیشتر به مشکلات این صنایع و اعمال سیاست‌های حمایتی به منظور رفع یا کاهش مشکلات این صنعت ضروری به نظر می‌رسد. در این راستا، دفتر مطالعات آماری و راهبردی انجمن صنایع نساجی ایران در گزارشی با عنوان «بررسی جامع صنعت پوشاک در ایران و عارضه‌یابی دلایل عدم توسعه مناسب آن در کشور» که از سوی «علیرضا حائری»، دبیر انجمن و حمیده تشکری شاد تهیه شده، به بررسی دلایل عدم توسعه مناسب صنعت مذکور در کشور و بیان راهکارها پرداخته است.

  14 مشکل اساسی در صنعت نساجی

در این گزارش با برشمردن مشکلات عمده صنایع نساجی آمده است: در حال حاضر 14 مشکل اساسی در صنعت نساجی ایران وجود دارد. این مشکلات شامل موارد زیر است:

1) مشکل تامین سرمایه در گردش و نقدینگی مورد نیاز؛

2) تحریم‌های بین‌المللی، قفل بودن شبکه بانکی، همچنین عدم امکان استفاده از اعتبارات بین‌المللی از قبیل یوزانس‌ها و ریفاینانس‌ها؛

3) نوسانات نرخ ارز و عدم امکان پیش‌بینی صحیح از وضعیت اقتصادی آینده؛

4) عدم ارتباط مناسب تجاری کشور با جامعه بین‌المللی؛

5) دخالت دولت در قیمت‌گذاری کالاها؛

6) بیمه نبودن نرخ ارز مورد نیاز صنایع؛

7) مستهلک بودن ماشین‌آلات و عدم نوسازی مناسب آن؛

8) عدم شفافیت لازم در فعالیت‌های اقتصادی؛

9) عدم امکان تامین مواد اولیه با کیفیت مطلوب و قیمت مناسب؛

10) بالا بودن قیمت تمام شده محصولات؛

11) بالا بودن نرخ بهره بانکی؛

12) عدم توان جذب سرمایه‌گذار و سرمایه‌گذاری خارجی؛

13) عدم ثبات سیاست‌های اقتصادی

14) عدم عضویت در سازمان تجارت جهانی

 

فرصت هاي WTO براي ايران

در ادامه این گزارش با اشاره به عمده‌ترین فرصت‌هایی که برای اقتصاد ایران در پیوستن به سازمان تجارت جهانی (WTO) می‌توان برشمرد،آمده است: رونق سرمایه‌گذاری خارجی و امنیت اقتصادی بیشتر، بی‌اثر بودن تحریم‌های اقتصادی کشورهای خارجی، نفوذ در بازارهای جهانی، افزایش نقش سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در عرصه جهانی، کنترل بر تولید محصولات و کالاها، تندتر شدن روند خصوصی‌سازی، افزایش صادرات غیرنفتی و افزایش رقابت و کیفیت تولیدات داخلی و رفاه مصرف‌کننده از جمله فرصت‌های پیوستن به سازمان تجارت جهانی است. از سوی دیگر، جذب فناوری و تکنولوژی روز دنیا، ایجاد شفافیت و ثبات در قوانین و مقررات کشور، شایسته‌سالاری و ارتقای سطح علمی کشور، کاهش ریسک تجاری و اقتصادی، ارتقای سطح روابط تجاری با دیگر کشورهای عضو، همچنین نظام‌مند شدن و ثبات قوانین و مقررات تجاری از دیگر فرصت های عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی است.

دليل عدم توسعه و رشد نساجي

در گزارش دفتر مطالعات آماری و راهبردی انجمن صنایع نساجی با اشاره به دلایل عدم رشد و توسعه صنعت نساجی و پوشاک در ایران، آمده است: عدم تمایل صاحبان صنایع به سرمایه‌گذاری در این بخش به دلیل مشکلات قانون کار، عدم جذب سرمایه‌گذاری خارجی، عدم بهبود فضای کسب و کار داخلی، سرکوب برند و دخالت دولت در قیمت‌گذاری و اعمال قوانین محدودکننده از سوی دولت برای تولیدکنندگان از جمله دلایل عدم رشد و توسعه صنعت نساجی و پوشاک ایران است.

سياست ها و راهكارها چيست؟

پیشرفت و توسعه صنایع نساجی و پوشاک و وارد شدن به بازار رقابتی در گرو عوامل و فاکتورهای مختلفی است. در این میان، در این گزارش با تحلیل سیاست‌ها و راهکارهای موثر در وضعیت صنایع نساجی و پوشاک آمده است: کاهش مالیات‌های مربوط به تولید، کاهش بهره وام‌های تولیدی و هزینه سرمایه‌گذاری، ورود ماشین‌آلات مدرن و جدید با تکنولوژی پیشرفته برای تولید منسوجات نساجی و پوشاک و تسهیل واردات آنها برای تولیدکنندگان، انطباق کیفیت پارچه‌ها و پوشاک تولید شده از سوی واحدهای مختلف تولیدی با خواسته‌های بازار هدف از جمله راهکارهای توسعه صنعت نساجی ایران است. از سوی دیگر، برآورده ساختن و تطابق محصولات با نیازهای مشتریان، پرهیز از تولید نابجا و تولید کالاهای فاقد کیفیت، اعمال مشوق‌های لازم برای صادرکنندگان، پرداخت تسهیلات بانکی درازمدت با بهره کم برای نوسازی کارخانه‌ها و اعمال کنترل بیشتر بر قاچاق کالا اقدامات دیگری است که برای پیشرفت و توسعه این صنعت می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.

جمع بندي

این گزارش با بررسی کارنامه عملکرد صنعت نساجی و پوشاک کشور این طور نتیجه می‌گیرد که توفیق در برنامه‌های صادراتی و کسب سهم مطلوب و پایدار از بازارهای مصرفی جهان، آن هم در شرایط پررقابت امروز اقتصاد جهان، تنها با تدوین و طراحی راهبردی و برقراری امنیت اقتصادی در مسیر تولید به صادرات میسر نبوده و در این موارد، نیاز به اتخاذ استراتژی‌های طولانی‌مدت دارد. نگاهی به کارنامه بزرگان فعلی صنعت نساجی و پوشاک جهان نشان می‌دهد در همان دوره‌ای که آنها سعی داشتند به هر شکل ممکن صنعت تولید پارچه را با صنعت پوشاک خود همنوا کنند، در ایران دیوار بلندی میان این دو صنعت ایجاد شد و با توجیه فرسودگی ماشین‌آلات نساجی، پارچه نامرغوب تولید شده در ایران را دلیل و برهان رواج پارچه های خارجی در صنعت پوشاک کشور دانستیم.

درست در همان زمانی که ترکیه و چین سعی در کاهش هزینه‌های تولید صنعتی داشتند، در ایران به دلیل شیوع بیماری اقتصادی و ارز دو‌نرخی هزینه تولید هر روز بیشتر می‌شد.

در این میان، به منظور تسریع در روند خروج صنایع نساجی و پوشاک ایران از وضعیت فعلی و تبدیل آن به صنعتی ممتاز در کشور در کنار صنایع پتروشیمی و نفت، باید هماهنگی و همدلی میان طیف وسیعی از فعالان و سازمان‌های مرتبط با صنعت نساجی و پوشاک در راستای تغییر ساختار این صنعت از حالت کارگر بر به سرمایه‌بر به وجود آید. از جمله سیاست‌های موثر دیگر در روند رفع مشکلات صنایع نساجی و پوشاک می‌توان به اتخاذ قوانین جدی‌تر به منظور تامین منابع مالی ارزان قیمت، حمایت همه جانبه دولت از واحدهای تولیدی (به وسیله کاهش در میزان تعرفه‌های گمرکی واردات مواد اولیه، حذف عوارض و مالیات و اعطای تسهیلات ویژه به تولیدکنندگان)، تشویق تولیدکنندگان به تولید فرآورده‌های دارای سطح کیفی مطلوب و صادرات محور اشاره کرد.

در حالت کلی و ایده‌آل توقف واردات پوشاک باعث می‌شود که بازار داخلی در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد، اما باید توجه داشت که همزمان با توقف واردات باید صنعت پوشاک کشور مجهز و تقویت شود؛ چرا که این صنعت در حال حاضر پاسخگوی نیاز کشور نیست و اگر تقویت نشود با اعمال سیاست توقف واردات پوشاک، در نهایت ورود پوشاک قاچاق افزایش می‌یابد.علاوه بر آن، توقف واردات تجهیزات جانبی صنعت پوشاک مانند زیپ، دکمه و... این صنعت را با مشکل جدی روبه‌رو می‌کند؛ چرا که کارخانه‌های داخلی پاسخگوی نیاز صنعت پوشاک کشور نیستند. در این میان، تهیه مواد اولیه مورد نیاز صنعت نساجی، تصویب پیش‌نویس لایحه حمایت از تولید پارچه چادر مشکی در کشور، طراحی برند ملی با توجه به سلایق مردم، تکمیل حلقه‌های نیمه تمام در حوزه تکمیل و چاپ در صنعت پوشاک، افزایش استفاده از پارچه‌های ایرانی در تولید پوشاک و ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای پوشاک ایرانی از سوی بخش خصوصی از دیگر راهکارهای موثر در بسط و توسعه این صنعت است. از سوی دیگر، به منظور رشد صنعت پوشاک در کشور باید به ایجاد بستر مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در این زمینه اقدام کرد که باعث صنعتی شدن و جهانی شدن هر چه بیشتر این صنعت در کشور می‌شود. از جمله روش‌های ترغیب سرمایه‌گذاران می‌توان به اصلاح موادی از قانون کار، اعطای تسهیلات و امکانات ویژه برای سرمایه‌گذاری در این زمینه و حتی اعمال معافیت‌های مالیاتی اشاره کرد. با اعمال راهکارهای مذکور زمینه مناسب برای ارزآوری پوشاک ایرانی همانند سایر کشورها فراهم خواهد شد. این گزارش در پایان با اشاره به اینکه پوشاک موتور محرک صنعت نساجی کشور است، آورده است:

« رونق یافتن تولیدات این رشته از صنعت عملا باعث رونق رشته‌های بالادستی این بخش در صنایع ریسندگی، بافندگی، رنگرزی، چاپ و... خواهد شد.»

منبع : مجله كهن