مقایسه کامل فرش ماشینی ۱۲۰۰ شانه و ۱۵۰۰ شانه - راهنمای انتخاب صحیح
انتخاب بین فرش ماشینی ۱۲۰۰ شانه و ۱۵۰۰ شانه یکی از تصمیم‌های کلیدی هنگام خرید فرش ماشینی است. هرکدام از این دو گروه نقاط قوت و ضعف خود را دارند؛ ۱۲۰۰ شانه تعادلی میان ظرافت و نرمی ارائه میکند و ۱۵۰۰ شانه اوج ریزبافی و چشم نوازی را داراست. در ادامه به‌صورت کامل و دقیق هر یک را توضیح داده، مزایا و معایب را بررسی کرده و در نهایت به شما می‌گوییم برای نیاز شما کدام مناسب‌تر است.
تعریف دقیقِ فنی: شانه، تراکم، گره و پوینت
«شانه» یعنی تعداد ردیف‌های نخ خاب در یک متر عرض فرش؛ بنابراین ۱۲۰۰ شانه یعنی ۱۲۰۰ ردیف نخ خاب در هر متر عرض و ۱۵۰۰ شانه یعنی ۱۵۰۰ ردیف. «تراکم» یا «picks» نشان‌دهندهٔ تعداد گره‌ها در هر متر طول است؛ معمولا برای ۱۲۰۰ شانه تراکم ۳۶۰۰ و برای ۱۵۰۰ شانه تراکم ۴۵۰۰ در نظر گرفته می‌شود. برای ۱۲۰۰ شانه معمولاً معادل حدود ۱,۴۴۰,۰۰۰ گره و حدود ۲,۸۸۰,۰۰۰ سرنخ (points) در هر متر مربع گزارش می‌شود و برای ۱۵۰۰ شانه این اعداد به حدود ۲,۲۵۰,۰۰۰ گره و ۴,۵۰۰,۰۰۰ سرنخ (points) میرسد.
چرا شانه و تراکم مهم‌اند؟ (عمق قضیه و تأثیر روی محصول نهایی)
شانه و تراکم دو پارامتر بنیادی هستند چون تعیین می‌کنند چه تعداد نخ در یک واحد سطح به‌کار می‌رود. هرچه شانه و تراکم بالاتر باشد:
- نقشه ها چشم نواز تر شده و فرش جزئیات بالاتری خواهد داشت.
- از ارتفاع خاب کاسته شده در نتیجه زیر پای فرش نرمی کمتری خواهد داشت اما در عوض دوام فرش بالاتر خواهد بود.
در عمل یعنی فرش ۱۵۰۰ شانه به‌واسطهٔ تراکم بالاتر و تعداد نخ بیشتر، قابلیت ارائهٔ نقشه های پیچیده تر و دوام بیشتری دارد؛ البته این قاعده در صورتی صدق میکند که مواد اولیه (جنس نخ و پود) و کیفیت دستگاه بافت هم در سطح بالا باشند.
مشخصات فنی و عددی: ۱۲۰۰ شانه و ۱۵۰۰ شانه
- ۱۲۰۰ شانه - تراکم معمول: ۳۶۰۰. تعداد گره در متر مربع: حدود ۱,۴۴۰,۰۰۰ — سرنخ (points) در متر مربع: حدود ۲,۸۸۰,۰۰۰. این سطح شانه و تراکم امکان ارائه نمایش طرح‌های بسیار خوب و در عین حال حفظ ضخامت مناسب را می‌دهد.
- ۱۵۰۰ شانه - تراکم معمول: ۴۵۰۰. گره در متر مربع: حدود ۲,۲۵۰,۰۰۰ — سرنخ در متر مربع: حدود ۴,۵۰۰,۰۰۰. این سطح از تراکم امکان ارائه زیبا ترین و پیچیده ترین طرح ها و حداکثر ظرافت در نقشه‌ها را فراهم میکند و از این حیث شباهت بسیار بالایی به فرش دستبافت خواهد داشت.
مواد و نخِ خاب — چه نخ‌هایی برای کدام شانه بهترند؟
گرچه فرش های ماشینی می‌توانند با مواد مختلف از جمله پلی استر، اکریلیک، ویسکوز، بامبو و غیره بافته شوند، تنها استفاده از نخ اکریلیک هیت ست شده است که بالاترین عمر و کیفیت فرش را به ارمغان خواهد آورد. اکریلیک هیت‌ست ویژگی‌هایی مثل ثبات رنگ، برگشت‌پذیری و مقاومت به سایش را در بالاترین سطح ممکن ارائه می‌دهد و برای مصارف خانگی و پررفت‌وآمد بهترین گزینهٔ این صنعت به شمار می‌آید. همچنین پودِ صددرصد پنبه‌ای ارتقای دوام و تنفس‌پذیری فرش را به همراه دارد.
ارتفاع خاب، وزن و حسِ زیر پا: مقایسهٔ کاربردی
- ۱۲۰۰ شانه معمولاً ارتفاع خاب بیشتری نسبت به ۱۵۰۰ شانه دارد؛ این یعنی احساس نرم‌تر، حس «راحتی» زیر پای بالاتر. در کارخانجات مختلف ارتفاع خاب برای ۱۲۰۰ شانه بین 5 تا 8 میلیمتر رایج است (در محصولات توس مشهد ارتفاع خاب 8 میلیمتر اعلام شده و وزن هر تختهٔ ۱۲ متری حداقل ۴۰ کیلوگرم است که حدود ۳.۳ کیلوگرم در هر متر مربع را نشان می‌دهد).
- ۱۵۰۰ شانه به‌خاطر تراکم و تمرکز روی ظرافت غالباً خاب کوتاه‌تری دارد (معمولاً 4 تا 5 میلیمتر) که راحتی زیر پای 1200 شانه را ندارد، اما ظرافت و چشم نوازی نقش های آن این مسئله را جبران میکند. در نمونه‌های توس مشهد، فرش‌های ۱۵۰۰ شانه با وزن هر تختهٔ ۱۲ متری حدود ۳۶ کیلوگرم عرضه می‌شوند؛ که بالاتر از متوسط بازار در این محصول است.
دوام و ماندگاری، کدام یکی عمر بیشتری دارد؟
در شرایط یکسانِ متریال و دستگاه بافندگی، شانه و تراکم بالاتر معمولا به دوام و پایداری بیشتر منجر می‌شود؛ زیرا تعداد نخِ بیشتر در واحد سطح بار و سایش را بهتر توزیع میکند و نخ‌های نازک و تاب‌خورده در کنار هم ساختاری محکم می‌سازند. اما صرفا تراکم و شانه در عمر فرش دخیل نیستند؛ مواد با کیفیت (مثلا اکریلیک هیت‌ست)، نوع پود (مثلا پنبه)، کیفیت رنگرزی و دستگاه بافندگی نیز تعیین‌کننده هستند. بنابراین یک ۱۲۰۰ شانهٔ بافت شده با مواد با کیفیت تر و وزن بالاتر می‌تواند در عمل با دوام تر از یک فرش ۱۵۰۰ شانهٔ بی کیفیت باشد.
زیبایی نقشه و کاربرد دکوراتیو
اگر اولویت شما «شباهت به فرش دستباف» و جذاب تر و پیچیده تر بودن نقشه می باشد، ۱۵۰۰ شانه با توانایی ارائهٔ نقشه ها با جزئیات بیشتر و عمر بالاتر انتخاب برتر است. اما اگر می‌خواهید ظاهر زیبا در کنار نرمی و راحتی زیر پا داشته باشید (مثلاً نشیمن خانوادگی)، ۱۲۰۰ شانه تعادلی عالی بین ظرافت و ضخامت ارائه می‌دهد.
قیمت و ارزش خرید
قیمت، تحت تأثیر چند عامل است: نوع نخ، وزن در متر مربع، تراکم واقعی فرش، کیفیت پرداخت و کیفیت بافت. به‌طور کلی ۱۵۰۰ شانه به‌واسطهٔ مواد مصرفی و پیچیدگی تولید گران‌تر است. اما از سوی دیگر اگر بودجه محدود دارید، بهتر است روی متریال (نخ اکریلیک و پود پنبه) در یک ۱۲۰۰ شانهٔ باکیفیت سرمایه‌گذاری کنید تا صرفاً به عدد شانه توجه کنید.
بهترین پیشنهاد برای شما چیست؟
- خانهٔ پررفت‌وآمد و دارای کودک: ۱۲۰۰ شانه با پود ۱۰۰٪ پنبه و نخ اکریلیک هیت‌ست (به‌ویژه اگر وزن بالا و خاب ۶–۸ میلیمتر داشته باشد).
- فضاها و پذیرایی های لوکس که زیبایی و چشم نوازی فرش حرف اول را میزند: ۱۵۰۰ شانه.
نکات فنی که هنگام خرید حتما بپرسید
- شانه و تراکم محصول را بپرسید (مثلاً ۱۲۰۰/۳۶۰۰ یا ۱۵۰۰/۴۵۰۰).
- ارتفاع خاب فرش را بپرسید. ( با توجه به اینکه خیلی از تولید کنندگان فرش های 1200 شانه ارتفاع خاب محصول خود را کاهش داده اند، 1200 شانه با خاب زیر 7-6 میلیمتر ارزش خرید نخواهد داشت)
- جنس نخ خاب چیست؟ (بهترین نوع: 100% اکریلیک هیت ست)
- پود از چه جنسی است؟ (بهترین گزینه: ۱۰۰٪ پنبه).
- وزن هر تختهٔ ۱۲ متری را بپرسید. (با توجه به اینکه تولید کننده های زیادی به منظور کاهش هزینه های تولید وزن فرش را کاهش داده اند، خرید فرش با وزن کمتر از 36 کیلو پیشنهاد نمی شود)
- حتما ارتفاع خاب و وزن فرش را بررسی کنید که با ادعای تولید کننده مطابقت داشته باشد.
حفظ و نگهداری صحیح و ارتقای طول عمر فرش
برای حفظ ظاهر و عمر فرش: پرهیز از قراردادن اجسام داغ روی فرش، جاروی منظم با برس نرم، جلوگیری از تابش مستقیم و طولانی‌مدت آفتاب، شستشو در مراکز تخصصی (ویا اگر در منزل انجام می شود حتما به‌صورت افقی خشک شود و از آویزان کردن پرهیز شود) و کنترل محل‌های پرفشار زیر پا و پایه‌های مبلمان.
رعایت این نکات در هر دو شانه عمر و ماندگاری فرش را تا چند دهه افزایش می‌دهد
پرسش‌های متداول (خلاصه و کاربردی)
- آیا ۱۵۰۰ شانه همیشه بهتر است؟ نه؛ اگر کیفیت مواد یا کیفیت بافندگی ضعیف باشد، لزوماً بهتر نیست. کیفیتِ مواد و وزن فرش نقش پررنگی دارند.
- آیا ۱۲۰۰ شانه مناسب خانه‌های پرتردد است؟ بله؛ به‌ویژه وقتی از نخ اکریلیک هیت‌ست و پود پنبه استفاده شده باشد.
- کدام شانه برای هتل یا پروژه‌های تجاری مناسب‌تر است؟ ۱۵۰۰ شانه برای فضاهای لوکس وپرتردد اما ۱۲۰۰ شانهٔ سنگین هم گزینهٔ اقتصادی و مقاومی است.
جمع‌بندی نهایی
۱۲۰۰ شانه تلفیقی عالی بین ظرافت، زیبایی و راحتی است و برای اغلب خانه‌های ایرانی انتخاب منطقی و اقتصادی به‌شمار می‌آید. به‌خصوص اگر توسط تولیدکننده‌ای مثل توس مشهد با نخ اکریلیک هیت‌ست وارداتی و پود صددرصد پنبه و وزن و ارتفاع خاب بالاتر تولید شده باشد. ۱۵۰۰ شانه اوج ظرافت و ماندگاری را به ارمغان میاورد و برای کسانی مناسب است که چشم نوازی نقشه برایش اولویت دارد و حاضرند برای آن هزینهٔ بیشتر پرداخت کنند. در نهایت مهم‌تر از این اعداد روی کاغذ، صحت ادعاهای فروشنده در مورد مواد، وزن، تراکم واقعی و کیفیت بافندگی می باشد.